Among thousands of people, only a rare few strive for perfection; and among those who attain perfection, scarcely one truly understands Me.
Description
Shree Krishna explains that beyond the eight-fold prakṛiti (material energy), which He describes as inferior, there exists a superior energy—jīva śhakti, or the soul energy. This spiritual energy includes all living souls and is distinct from lifeless matter. Krishna thus shifts the discussion from material to spiritual science.
Various Indian philosophers have debated the relationship between God and the individual soul. Some non-dualists claim that the soul is God, but this raises questions about the soul’s limitations and God’s omnipotence. In contrast, dualists argue that the soul and God are separate, but this view is incomplete according to Shree Krishna’s teachings.
Krishna clarifies that the soul is a part of His spiritual energy, and both the material and spiritual energies are under His control. The scriptures support this view, stating that God, the souls, and matter are distinct entities with different properties. God is the source and controller of both sentient souls and insentient matter. The Vedas and Jagadguru Shree Kripaluji Maharaj emphasize the simultaneous oneness and difference between God and the soul, highlighting the unity within diversity.
यह मेरी निचली ऊर्जा है, लेकिन इसके परे, हे महाबाहु अर्जुन, मेरी श्रेष्ठ ऊर्जा है – *जीव शक्ति* (आत्मा ऊर्जा), जिसमें देहधारी आत्माएं शामिल हैं जो इस दुनिया में जीवन का सार बनाती हैं।
विवरण
श्री कृष्ण समझाते हैं कि आठ गुना प्रकृति (भौतिक ऊर्जा) से परे, जिसे वे अवर बताते हैं, एक श्रेष्ठ ऊर्जा मौजूद है – जीव शक्ति, या आत्मा ऊर्जा। इस आध्यात्मिक ऊर्जा में सभी जीवित आत्माएं शामिल हैं और यह निर्जीव पदार्थ से अलग है। इस प्रकार कृष्ण चर्चा को भौतिक विज्ञान से आध्यात्मिक विज्ञान की ओर ले जाते हैं।
विभिन्न भारतीय दार्शनिकों ने ईश्वर और व्यक्तिगत आत्मा के बीच संबंध पर बहस की है। कुछ अद्वैतवादियों का दावा है कि आत्मा ही ईश्वर है, लेकिन इससे आत्मा की सीमाओं और ईश्वर की सर्वशक्तिमत्ता पर सवाल उठते हैं। इसके विपरीत, द्वैतवादियों का तर्क है कि आत्मा और ईश्वर अलग-अलग हैं, लेकिन श्री कृष्ण की शिक्षाओं के अनुसार यह दृष्टिकोण अधूरा है।
कृष्ण स्पष्ट करते हैं कि आत्मा उनकी आध्यात्मिक ऊर्जा का एक हिस्सा है, और भौतिक और आध्यात्मिक ऊर्जा दोनों उनके नियंत्रण में हैं। शास्त्र इस दृष्टिकोण का समर्थन करते हुए कहते हैं कि ईश्वर, आत्माएं और पदार्थ अलग-अलग गुणों वाली अलग-अलग संस्थाएं हैं। ईश्वर चेतन आत्माओं और अचेतन पदार्थ दोनों का स्रोत और नियंत्रक है। वेद और जगद्गुरु श्री कृपालुजी महाराज विविधता के भीतर एकता पर प्रकाश डालते हुए ईश्वर और आत्मा के बीच एक साथ एकता और अंतर पर जोर देते हैं।
ଏହା ହେଉଛି ମୋର ନିମ୍ନ ଶକ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଏହା ବାହାରେ, ହେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସଶସ୍ତ୍ର ଅର୍ଜୁନ, ମୋର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଶକ୍ତି – * jīva śhakti * (ପ୍ରାଣ ଶକ୍ତି), ଯାହାକି ଏହି ଜଗତରେ ଜୀବନର ମୂଳ ଗଠନ କରୁଥିବା ଆତ୍ମାକୁ ନେଇ ଗଠିତ |
ବର୍ଣ୍ଣନା
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଛନ୍ତି ଯେ ଆଠଗୁଣ ପ୍ରକୃତି (ବସ୍ତୁ ଶକ୍ତି) ବାହାରେ, ଯାହାକୁ ସେ କମ୍ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରନ୍ତି, ସେଠାରେ ଏକ ଉନ୍ନତ ଶକ୍ତି ଅଛି – ଜ ī ା ଶକ୍ତି, କିମ୍ବା ଆତ୍ମା ଶକ୍ତି | ଏହି ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶକ୍ତି ସମସ୍ତ ଜୀବନ୍ତ ଆତ୍ମାକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରେ ଏବଂ ଜୀବନ୍ତ ପଦାର୍ଥଠାରୁ ଭିନ୍ନ | କୃଷ୍ଣ ଏହିପରି ଆଲୋଚନାକୁ ବସ୍ତୁରୁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିଜ୍ଞାନକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କଲେ |
ବିଭିନ୍ନ ଭାରତୀୟ ଦାର୍ଶନିକମାନେ ଭଗବାନ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆତ୍ମା ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ବିଷୟରେ ବିତର୍କ କରିଛନ୍ତି | କେତେକ ଅଣ-ଦ୍ୱ ual ତବାଦୀ ଦାବି କରନ୍ତି ଯେ ଆତ୍ମା ହେଉଛି ଭଗବାନ, କିନ୍ତୁ ଏହା ଆତ୍ମାର ସୀମା ଏବଂ ଭଗବାନଙ୍କ ସର୍ବଶକ୍ତି ବିଷୟରେ ପ୍ରଶ୍ନ ସୃଷ୍ଟି କରେ | ଅପରପକ୍ଷେ, ଦ୍ୱ ual ତବାଦୀମାନେ ଯୁକ୍ତି କରନ୍ତି ଯେ ଆତ୍ମା ଏବଂ ଭଗବାନ ଅଲଗା, କିନ୍ତୁ ଶ୍ରୀ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଅନୁଯାୟୀ ଏହି ଦୃଶ୍ୟ ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ।
କୃଷ୍ଣ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଆତ୍ମା ତାଙ୍କର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶକ୍ତିର ଏକ ଅଂଶ ଏବଂ ଉଭୟ ବସ୍ତୁ ଏବଂ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶକ୍ତି ତାଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଅଛି। ଶାସ୍ତ୍ର ଏହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ସମର୍ଥନ କରେ, ଏଥିରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି ଯେ ଭଗବାନ, ଆତ୍ମା ଏବଂ ପଦାର୍ଥ ବିଭିନ୍ନ ଗୁଣ ସହିତ ପୃଥକ ସଂସ୍ଥା | ଭଗବାନ ଉଭୟ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଆତ୍ମା ଏବଂ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ବିଷୟର ଉତ୍ସ ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରକ | ବେଦ ଏବଂ ଜଗଦଗୁରୁ ଶ୍ରୀ କ୍ରିପାଲୁଜୀ ମହାରାଜ ଭଗବାନ ଏବଂ ଆତ୍ମା ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ଏବଂ ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ବିବିଧତା ମଧ୍ୟରେ ଏକତାକୁ ଆଲୋକିତ କରନ୍ତି |