Just as the unwise engage in their duties with attachment to outcomes, O descendant of Bharat, so too should the wise act without attachment, aiming to guide others along the righteous path.
Description
In the prior verse (3.20), Shree Krishna employed the phrase “loka-saṅgraham evāpi sampaśhyan,” indicating acting “with a view to the welfare of the masses.” In this verse, the phrase “loka-saṅgraham chikīrṣhuḥ” is used, meaning “wishing the welfare of the world.” Here, Shree Krishna reiterates the importance of the wise always acting for the benefit of humanity.
Furthermore, in this verse, the term “saktāḥ avidvānsaḥ” is utilized to describe individuals still ensnared in bodily consciousness, attached to worldly pleasures, yet faithfully adhering to Vedic rituals sanctioned by scriptures. They are deemed ignorant because while possessing theoretical knowledge of scriptures, they fail to grasp the ultimate goal of God-realization. Despite this, they dutifully perform Vedic rites, unwavering in their conviction that such rituals will yield desired material rewards. Should their faith in rituals wane without a corresponding faith in higher principles of devotion, they risk spiritual disarray. As stated in the Śhrīmad Bhāgavatam:
“Continue to perform duties until renunciation from sense objects and attachment to God arises from hearing about Me.”
Shree Krishna urges Arjun that just as ignorant individuals dutifully perform ritualistic duties, so too should the wise carry out their tasks, not for worldly gains, but to set an example for society. Additionally, given the context of Arjun’s situation as a participant in a dharma yuddha (war of righteousness), it is imperative for the welfare of society that Arjun fulfills his duties as a warrior.
हे भारत के वंशज, जिस प्रकार मूर्ख लोग परिणामों की आसक्ति के साथ अपने कर्तव्यों का पालन करते हैं, उसी प्रकार बुद्धिमानों को भी दूसरों को सही मार्ग पर ले जाने का लक्ष्य रखते हुए आसक्ति रहित होकर कार्य करना चाहिए।
विवरण
पिछले श्लोक (3.20) में, श्री कृष्ण ने “लोक-संग्रहम् एवापि संपश्यन” वाक्यांश का प्रयोग किया, जो “जनता के कल्याण की दृष्टि से” अभिनय का संकेत देता है। इस श्लोक में, “लोक-संग्रहं चिकीर्षुः” वाक्यांश का प्रयोग किया गया है, जिसका अर्थ है “विश्व के कल्याण की कामना करना।” यहां, श्रीकृष्ण ने बुद्धिमानों द्वारा सदैव मानवता की भलाई के लिए कार्य करने के महत्व को दोहराया है।
इसके अलावा, इस श्लोक में, “सक्तः अविद्वान्सः” शब्द का उपयोग उन लोगों का वर्णन करने के लिए किया गया है जो अभी भी शारीरिक चेतना में फंसे हुए हैं, सांसारिक सुखों से जुड़े हुए हैं, फिर भी धर्मग्रंथों द्वारा अनुमोदित वैदिक अनुष्ठानों का ईमानदारी से पालन करते हैं। उन्हें अज्ञानी माना जाता है क्योंकि शास्त्रों का सैद्धांतिक ज्ञान होते हुए भी, वे ईश्वर-प्राप्ति के अंतिम लक्ष्य को समझने में विफल रहते हैं। इसके बावजूद, वे कर्तव्यनिष्ठा से वैदिक संस्कार करते हैं, उनका दृढ़ विश्वास है कि ऐसे अनुष्ठानों से वांछित भौतिक पुरस्कार प्राप्त होंगे। यदि भक्ति के उच्च सिद्धांतों में विश्वास के बिना अनुष्ठानों में उनका विश्वास कम हो जाए, तो वे आध्यात्मिक अव्यवस्था का जोखिम उठाते हैं। जैसा कि श्रीमद्भागवत में कहा गया है:
“जब तक मेरे बारे में सुनने से इंद्रिय विषयों का त्याग और भगवान के प्रति लगाव उत्पन्न न हो जाए, तब तक कर्तव्य करते रहो।”
श्रीकृष्ण अर्जुन से आग्रह करते हैं कि जिस प्रकार अज्ञानी व्यक्ति कर्तव्यनिष्ठा से अनुष्ठान करते हैं, उसी प्रकार बुद्धिमानों को भी अपने कार्य सांसारिक लाभ के लिए नहीं, बल्कि समाज के लिए एक उदाहरण स्थापित करने के लिए करने चाहिए। इसके अतिरिक्त, धर्म युद्ध में भागीदार के रूप में अर्जुन की स्थिति के संदर्भ को देखते हुए, समाज के कल्याण के लिए यह जरूरी है कि अर्जुन एक योद्धा के रूप में अपने कर्तव्यों को पूरा करे।
ଯେହେତୁ ଅଜ୍ wise ାନମାନେ ପରିଣାମ ସହିତ ସଂଲଗ୍ନ ହେବା ସହିତ ସେମାନଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ହୁଅନ୍ତି, ହେ ଭାରତର ବଂଶଧର, ସେହିପରି ଜ୍ wise ାନୀମାନେ ମଧ୍ୟ ସଂଲଗ୍ନ ବିନା କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଉଚିତ୍, ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଧାର୍ମିକ ପଥରେ ମାର୍ଗଦର୍ଶନ କରିବା |
ବର୍ଣ୍ଣନା
ପୂର୍ବ ପଦ (3.20) ରେ, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ “ଲୋକା-ସାଗ୍ରାମ ଇଭପି ସାମ୍ପାହିୟାନ୍” ବାକ୍ୟାଂଶକୁ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ, ଯାହାକି ଜନସାଧାରଣଙ୍କ କଲ୍ୟାଣକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଅଭିନୟକୁ ସୂଚାଇଥାଏ | ଏହି ପଦରେ, “loka-saṅgraham chikīrṣhuḥ” ବାକ୍ୟାଂଶ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଛି, ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି “ବିଶ୍ of ର କଲ୍ୟାଣ କାମନା କରୁଛି।” ଏଠାରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମାନବିକତାର ସ୍ୱାର୍ଥ ପାଇଁ ସର୍ବଦା କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କ ମହତ୍ତ୍ .କୁ ଦୋହରାଇଛନ୍ତି।
ଅଧିକନ୍ତୁ, ଏହି ପଦରେ, “saktāḥ avidvānsaḥ” ଶବ୍ଦଟି ଶାରୀରିକ ଚେତନାରେ ଫସି ରହିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଛି, ସାଂସାରିକ ଭୋଗରେ ସଂଲଗ୍ନ ହୋଇଛି, ତଥାପି ଶାସ୍ତ୍ର ଦ୍ୱାରା ଅନୁମୋଦିତ ବ ed ଦିକ ରୀତିନୀତିକୁ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଭାବରେ ପାଳନ କରୁଛି | ସେମାନେ ଅଜ୍ଞ ବୋଲି ଧରାଯାଏ କାରଣ ଶାସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକର ତତ୍ତ୍ୱଗତ ଜ୍ଞାନ ଥିବାବେଳେ ସେମାନେ God ଶ୍ବର-ବାସ୍ତବତାର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ବୁ to ିବାରେ ବିଫଳ ହୁଅନ୍ତି | ଏହା ସତ୍ତ୍, େ, ସେମାନେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବରେ ବ ed ଦିକ ରୀତିନୀତି କରନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କର ବିଶ୍ୱାସରେ ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ଯେ ଏହିପରି ରୀତିନୀତିଗୁଡିକ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସାମଗ୍ରୀ ପୁରସ୍କାର ଦେବ | ରୀତିନୀତିରେ ସେମାନଙ୍କର ବିଶ୍ faith ାସ ଭକ୍ତିର ଉଚ୍ଚ ନୀତିରେ ଅନୁରୂପ ବିଶ୍ faith ାସ ବିନା ହ୍ରାସ ହେଲେ, ସେମାନେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟର ଆଶଙ୍କା କରନ୍ତି | ଯେହେତୁ īrīmad Bhāgavatam ରେ କୁହାଯାଇଛି:
ମୋ ବିଷୟରେ ଶୁଣିବା ଠାରୁ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ବସ୍ତୁରୁ ତ୍ୟାଗ ଏବଂ God ଶ୍ବରଙ୍କ ସହ ଜଡିତ ନହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପାଳନ ଜାରି ରଖ |
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଯେପରି ଅଜ୍ଞ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ରୀତିନୀତି ଅନୁଯାୟୀ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି, ସେହିପରି ଜ୍ଞାନୀମାନେ ମଧ୍ୟ ସାଂସାରିକ ଲାଭ ପାଇଁ ନୁହେଁ, ବରଂ ସମାଜ ପାଇଁ ଏକ ଉଦାହରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଉଚିତ୍। ଏହା ସହିତ, ଧର୍ମ ଯୁଗରେ (ଧାର୍ମିକତାର ଯୁଦ୍ଧ) ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀ ଭାବରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ସମାଜର କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଅର୍ଜୁନ ଜଣେ ଯୋଦ୍ଧା ଭାବରେ ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପାଳନ କରିବା ଜରୁରୀ ଅଟେ।