It is far better to fulfill one’s own innate duty, even if imperfectly, than to undertake someone else’s duty flawlessly. Indeed, it is preferable to perish while carrying out one’s duty than to embrace another’s path, which is fraught with peril.
Description
In this verse, the term “dharma” is used four times. “Dharma” is a concept commonly found in Hinduism and Buddhism, yet it’s challenging to translate into English accurately. Terms like righteousness, duty, moral conduct, and noble quality only capture certain aspects of its meaning. “Dharma” stems from the root word “dhṛi,” meaning responsibilities, duties, thoughts, and actions appropriate for us.
The prefix “swa” denotes “self,” hence “swa-dharma” refers to our personal duty, tailored to our individual context, situation, maturity, and profession in life. This personal duty may evolve as our circumstances change and as we progress spiritually. By advising Arjun to adhere to his swa-dharma, Krishna instructs him to stay true to his profession rather than imitating others.
Being true to ourselves brings greater fulfillment than pretending to be someone else. Duties aligned with our nature are easier to perform with a stable mind. While others’ duties may appear appealing from afar, switching to them can be risky. If they conflict with our nature, they’ll disrupt our senses, mind, and intellect, hindering spiritual progress. Krishna underscores this by stating that it’s preferable to perish while faithfully performing one’s duty than to assume someone else’s unnatural role.
किसी और के कर्तव्य को दोषरहित ढंग से निभाने की अपेक्षा, अपने स्वयं के जन्मजात कर्तव्य को पूरा करना, भले ही अपूर्ण रूप से, कहीं बेहतर है। वास्तव में, किसी दूसरे के मार्ग को अपनाने की तुलना में अपना कर्तव्य निभाते हुए नष्ट हो जाना बेहतर है, जो जोखिम से भरा है।
विवरण
इस श्लोक में “धर्म” शब्द का प्रयोग चार बार हुआ है। “धर्म” एक अवधारणा है जो आमतौर पर हिंदू धर्म और बौद्ध धर्म में पाई जाती है, फिर भी इसका अंग्रेजी में सटीक अनुवाद करना चुनौतीपूर्ण है। धार्मिकता, कर्तव्य, नैतिक आचरण और उत्कृष्ट गुणवत्ता जैसे शब्द इसके अर्थ के केवल कुछ पहलुओं को ही पकड़ते हैं। “धर्म” मूल शब्द “धृ” से उत्पन्न हुआ है, जिसका अर्थ हमारे लिए उपयुक्त जिम्मेदारियाँ, कर्तव्य, विचार और कार्य हैं।
उपसर्ग “स्व” “स्वयं” को दर्शाता है, इसलिए “स्व-धर्म” हमारे व्यक्तिगत कर्तव्य को संदर्भित करता है, जो जीवन में हमारे व्यक्तिगत संदर्भ, स्थिति, परिपक्वता और पेशे के अनुरूप होता है। जैसे-जैसे हमारी परिस्थितियाँ बदलती हैं और जैसे-जैसे हम आध्यात्मिक रूप से प्रगति करते हैं, यह व्यक्तिगत कर्तव्य विकसित हो सकता है। अर्जुन को अपने स्व-धर्म का पालन करने की सलाह देकर, कृष्ण ने उसे दूसरों की नकल करने के बजाय अपने पेशे के प्रति सच्चा रहने का निर्देश दिया।
किसी और के होने का दिखावा करने की तुलना में स्वयं के प्रति सच्चा होना अधिक संतुष्टि लाता है। हमारे स्वभाव के अनुरूप कर्तव्य स्थिर मन से करना आसान होता है। हालाँकि दूसरों के कर्तव्य दूर से आकर्षक लग सकते हैं, लेकिन उन पर स्विच करना जोखिम भरा हो सकता है। यदि वे हमारी प्रकृति के साथ संघर्ष करते हैं, तो वे हमारी इंद्रियों, मन और बुद्धि को बाधित करेंगे, आध्यात्मिक प्रगति में बाधा डालेंगे। कृष्ण ने यह कहकर इसे रेखांकित किया कि किसी और की अप्राकृतिक भूमिका निभाने की तुलना में ईमानदारी से अपना कर्तव्य निभाते हुए नष्ट हो जाना बेहतर है।
ଅନ୍ୟର କର୍ତ୍ତବ୍ୟକୁ ନିଖୁଣ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଅପେକ୍ଷା, ନିଜର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପୂରଣ କରିବା ବହୁତ ଭଲ | ବାସ୍ତବରେ, ଅନ୍ୟର ପଥ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଅପେକ୍ଷା ନିଜ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପାଳନ କରିବା ସମୟରେ ବିନଷ୍ଟ ହେବା ଭଲ, ଯାହା ବିପଦରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ |
ବର୍ଣ୍ଣନା
ଏହି ପଦରେ “ଧର୍ମ” ଶବ୍ଦ ଚାରିଥର ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଛି | “ଧର୍ମ” ଏକ ଧାରଣା ଯାହା ସାଧାରଣତ Hindu ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ ଏବଂ ବ h ଦ୍ଧ ଧର୍ମରେ ମିଳିଥାଏ, ତଥାପି ଇଂରାଜୀରେ ସଠିକ୍ ଭାବରେ ଅନୁବାଦ କରିବା ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ଅଟେ | ଧାର୍ମିକତା, କର୍ତ୍ତବ୍ୟ, ନ moral ତିକ ଆଚରଣ ଏବଂ ଉତ୍ତମ ଗୁଣ ପରି ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ଏହାର ଅର୍ଥର କିଛି ଦିଗକୁ କାବୁ କରିଥାଏ | “ଧର୍ମ” ମୂଳ ଶବ୍ଦ “ଧି” ରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ, ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଦାୟିତ୍ ,, କର୍ତ୍ତବ୍ୟ, ଚିନ୍ତାଧାରା ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟ ଆମ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ |
ଉପସର୍ଗ “ସ୍” ା “” ଆତ୍ମ “କୁ ସୂଚିତ କରେ, ତେଣୁ” ସ୍ -ା-ଧର୍ମ “ଆମର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ କର୍ତ୍ତବ୍ୟକୁ ବୁ refers ାଏ, ଯାହା ଆମର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପ୍ରସଙ୍ଗ, ପରିସ୍ଥିତି, ପରିପକ୍ୱତା ଏବଂ ଜୀବନରେ ବୃତ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ହୋଇଥାଏ | ଆମର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏବଂ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଭାବରେ ଅଗ୍ରଗତି କଲାବେଳେ ଏହି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବିକଶିତ ହୋଇପାରେ | ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ସ୍ -ା ଧର୍ମ ପାଳନ କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇ କୃଷ୍ଣ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଅନୁକରଣ କରିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ନିଜ ବୃତ୍ତିରେ ସତ୍ୟ ରହିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି।
ନିଜ ପାଇଁ ସତ୍ୟ ହେବା ଅନ୍ୟକୁ ଛଳନା କରିବା ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ପୂର୍ଣ୍ଣତା ଆଣିଥାଏ | ଆମ ପ୍ରକୃତି ସହିତ ସମାନ୍ତରାଳ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଏକ ସ୍ଥିର ମନ ସହିତ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ସହଜ ଅଟେ | ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଦୂରରୁ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଦେଖାଯାଉଥିବାବେଳେ, ସେମାନଙ୍କୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇପାରେ | ଯଦି ସେମାନେ ଆମର ପ୍ରକୃତି ସହିତ ବିବାଦ କରନ୍ତି, ସେମାନେ ଆମର ଇନ୍ଦ୍ରିୟ, ମନ ଏବଂ ବୁଦ୍ଧିରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରିବେ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ପ୍ରଗତିରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରିବେ | କୃଷ୍ଣ ଏହା ସୂଚାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ ଅନ୍ୟର ଅସ୍ୱାଭାବିକ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବା ଅପେକ୍ଷା ନିଜ କର୍ତ୍ତବ୍ୟକୁ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଭାବରେ ପାଳନ କରିବାବେଳେ ବିନଷ୍ଟ ହେବା ଭଲ।