Those who control the external organs of action but allow their minds to dwell on sensory objects undoubtedly deceive themselves and can be rightly termed hypocrites.
Description
Enthralled by the allure of an ascetic lifestyle, many individuals forsake their worldly responsibilities, only to realize later that their renunciation lacks a corresponding withdrawal from sensual temptations on a mental and intellectual level. This discrepancy leads to hypocrisy, where one outwardly displays religious fervor while internally harboring ignoble desires and base motives. Consequently, it is preferable to confront life’s challenges as a karm yogi, rather than succumbing to the facade of false asceticism. Escaping from life’s trials prematurely by adopting sanyās (renunciation) is not conducive to the soul’s evolution.
Saint Kabir wryly remarks:
“O Ascetic Yogi, you have adorned yourself with the garb of renunciation, but you have neglected to dye your mind with the color of true detachment. Despite growing long hair and smearing your body with ash as symbols of renunciation, your lack of internal devotion renders you akin to a goat sporting an external beard.”
Shree Krishna’s assertion in this verse highlights the hypocrisy of those who outwardly renounce sensory pleasures while continuing to dwell upon them in their minds, thereby deluding themselves.
An illustrative tale from the Puranas recounts the story of two brothers, Tavrit and Suvrit. While seeking shelter from a rainstorm, they unwittingly find themselves in a brothel. Tavrit, appalled by the surroundings, leaves immediately, while Suvrit sees no harm in staying temporarily. However, Tavrit, seated at the temple listening to a discourse, regrets his decision, imagining his brother enjoying himself at the brothel. Conversely, Suvrit, contemplating the virtues of attending the Bhāgavatam discourse, regrets his choice to stay at the brothel. When they eventually meet, lightning strikes them both, and they die. The Yamdoots, servants of the god of Death, explain that despite Tavrit outwardly engaging in religious activities, his mind was preoccupied with worldly desires, whereas Suvrit’s mind longed for spiritual knowledge despite his physical presence in the brothel. Thus, Tavrit’s improper renunciation led to his downfall.
This narrative illustrates the importance of true renunciation, which entails not only external detachment but also inner purification of the mind and intellect.
केवल कर्म से विरत रहने से कर्म प्रतिक्रियाओं से मुक्ति नहीं मिल सकती, न ही केवल शारीरिक त्याग से ज्ञान की पूर्णता प्राप्त हो सकती है।
विवरण
तपस्वी जीवनशैली के आकर्षण से रोमांचित होकर, कई व्यक्ति अपनी सांसारिक जिम्मेदारियों को त्याग देते हैं, बाद में उन्हें एहसास होता है कि उनके त्याग में मानसिक और बौद्धिक स्तर पर कामुक प्रलोभनों से वापसी का अभाव है। यह विसंगति पाखंड की ओर ले जाती है, जहां व्यक्ति बाहरी तौर पर धार्मिक उत्साह प्रदर्शित करता है जबकि आंतरिक रूप से तुच्छ इच्छाओं और तुच्छ उद्देश्यों को पालता है। नतीजतन, झूठी तपस्या के सामने झुकने के बजाय कर्मयोगी के रूप में जीवन की चुनौतियों का सामना करना बेहतर है। संन्यास (त्याग) अपनाकर समय से पहले जीवन की परीक्षाओं से भाग जाना आत्मा के विकास के लिए अनुकूल नहीं है।
संत कबीर व्यंग्यपूर्ण टिप्पणी करते हैं:
“हे तपस्वी योगी, आपने खुद को त्याग की पोशाक से सजाया है, लेकिन आपने अपने मन को सच्ची वैराग्य के रंग में रंगने की उपेक्षा की है। लंबे बाल उगाने और त्याग के प्रतीक के रूप में अपने शरीर पर राख लगाने के बावजूद, आपकी आंतरिक भक्ति की कमी है तुम्हें बाहरी दाढ़ी वाले बकरे के समान बनाता है।”
इस श्लोक में श्री कृष्ण का कथन उन लोगों के पाखंड को उजागर करता है जो बाहरी तौर पर इंद्रिय सुखों का त्याग करते हैं और अपने मन में उनका चिंतन करते रहते हैं, जिससे वे खुद को धोखा देते हैं।
पुराणों की एक उदाहरणात्मक कहानी दो भाइयों, तवृत और सुवृत की कहानी का वर्णन करती है। तूफ़ान से बचने के लिए आश्रय की तलाश करते समय, वे अनजाने में खुद को वेश्यालय में पाते हैं। तवृत, आसपास के वातावरण से भयभीत होकर, तुरंत चला जाता है, जबकि सुवृत को अस्थायी रूप से रहने में कोई नुकसान नहीं दिखता है। हालाँकि, मंदिर में बैठकर प्रवचन सुनने वाले तवृत को अपने फैसले पर पछतावा होता है, वह कल्पना करता है कि उसका भाई वेश्यालय में आनंद ले रहा है। इसके विपरीत, सुवृत, भागवत प्रवचन में भाग लेने के गुणों पर विचार करते हुए, वेश्यालय में रहने के अपने फैसले पर पछतावा करता है। जब अंततः वे मिलते हैं, तो उन दोनों पर बिजली गिरती है और वे मर जाते हैं। मृत्यु के देवता के सेवक यमदूत बताते हैं कि तवृत बाहरी तौर पर धार्मिक गतिविधियों में संलग्न होने के बावजूद, उसका मन सांसारिक इच्छाओं में व्यस्त था, जबकि सुवृत का मन वेश्यालय में अपनी भौतिक उपस्थिति के बावजूद आध्यात्मिक ज्ञान के लिए तरसता था। इस प्रकार, तवृत का अनुचित त्याग उसके पतन का कारण बना।
यह कथा सच्चे त्याग के महत्व को दर्शाती है, जिसमें न केवल बाहरी वैराग्य बल्कि मन और बुद्धि की आंतरिक शुद्धि भी शामिल है।
କ individual ଣସି ବ୍ୟକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ନହୋଇ ଏକ କ୍ଷଣ ସହ୍ୟ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ | ପ୍ରକୃତରେ, ସମସ୍ତ ପ୍ରାଣୀ ବସ୍ତୁ ପ୍ରକୃତିର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଗୁଣ ଦ୍ୱାରା କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଚାଳିତ, ଯାହା ତିନୋଟି ଗୁଆ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା |
ବର୍ଣ୍ଣନା
ଏକ ତତ୍ପର ଜୀବନଶ of ଳୀରେ ଆକର୍ଷିତ ହୋଇ ଅନେକ ବ୍ୟକ୍ତି ସେମାନଙ୍କର ସାଂସାରିକ ଦାୟିତ୍ ter ପରିତ୍ୟାଗ କରନ୍ତି, କେବଳ ପରେ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କଲେ ଯେ ସେମାନଙ୍କର ତ୍ୟାଗ ଏକ ମାନସିକ ଏବଂ ବ intellectual ଦ୍ଧିକ ସ୍ତରରେ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ପ୍ରଲୋଭନରୁ ଅନୁପଯୁକ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟାହାର ଅଭାବ | ଏହି ଅସଙ୍ଗତି କପଟୀତାକୁ ନେଇଥାଏ, ଯେଉଁଠାରେ ଜଣେ ବାହ୍ୟରେ ଧାର୍ମିକ ଉତ୍ସାହ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁଥିବାବେଳେ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଅବହେଳା ଇଚ୍ଛା ଏବଂ ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ରକ୍ଷା କରିଥାଏ | ଫଳସ୍ୱରୂପ, ମିଥ୍ୟା ଅସନ୍ତୋଷର ମୁଖରେ ପଡ଼ିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ କର୍ମ ଯୋଗୀ ଭାବରେ ଜୀବନର ଆହ୍ .ାନର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବା ଭଲ | ଜୀବନର ପରୀକ୍ଷଣରୁ ଅକାଳରେ ପଳାଇବା, ସାନ ā (ତ୍ୟାଗ) ଗ୍ରହଣ କରି ଆତ୍ମାର ବିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ନୁହେଁ |
ସେଣ୍ଟ କବୀର ଚିତ୍କାର କରି ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଛନ୍ତି:
“ହେ ଆସ୍କେଟିକ୍ ଯୋଗୀ, ତୁମେ ନିଜକୁ ତ୍ୟାଗର ପୋଷାକରେ ସଜାଇଛ, କିନ୍ତୁ ତୁମେ ତୁମର ମନକୁ ପ୍ରକୃତ ବିଚ୍ଛିନ୍ନତାର ରଙ୍ଗରେ ରଙ୍ଗ କରିବାକୁ ଅବହେଳା କରିଛ। ଲମ୍ବା କେଶ ବ growing ଼ିବା ଏବଂ ତ୍ୟାଗ କରିବାର ପ୍ରତୀକ ଭାବରେ ଶରୀରକୁ ପାଉଁଶରେ ଘୋଡାଇବା ସତ୍ତ୍, େ ତୁମର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଭକ୍ତି ଅଭାବ | ତୁମେ ଏକ ବାହ୍ୟ ଦା ard ି ଖେଳୁଥିବା ଛେଳି ସହିତ ସମାନ |
ଏହି ଶ୍ଳୋକରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ମତ, ଯେଉଁମାନେ ସେମାନଙ୍କ ମନରେ ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ରହିବାକୁ ଜାରି ରଖିଥିବାବେଳେ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଭୋଗକୁ ତ୍ୟାଗ କରନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ କପଟତାକୁ ଦର୍ଶାଏ |
ପୁରାଣରୁ ଏକ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତମୂଳକ କାହାଣୀ ଦୁଇ ଭାଇ ତାଭ୍ରିତ ଏବଂ ସୁଭ୍ରିତଙ୍କ କାହାଣୀ ବର୍ଣ୍ଣନା କରେ | ବର୍ଷା orm ଡରୁ ଆଶ୍ରୟ ନେଉଥିବାବେଳେ ସେମାନେ ଜାଣିଶୁଣି ଏକ ବେଶ୍ୟାରେ ନିଜକୁ ଖୋଜନ୍ତି। ଆଖପାଖରେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଯାଇଥିବା ତବ୍ରିତ୍ ତୁରନ୍ତ ଚାଲିଯାଆନ୍ତି, ଯେତେବେଳେ ସୁଭ୍ରିତ୍ ସାମୟିକ ରହିବାର କ harm ଣସି କ୍ଷତି ଦେଖନ୍ତି ନାହିଁ | ଅବଶ୍ୟ, ମନ୍ଦିରରେ ବସି ଏକ ବକ୍ତବ୍ୟ ଶୁଣୁଥିବା ତାଭ୍ରିତ ତାଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିରେ ଅନୁତାପ କରି ନିଜ ଭାଇକୁ ବେଶ୍ୟାରେ ଉପଭୋଗ କରୁଥିବା କଳ୍ପନା କରିଥିଲେ। ଅପରପକ୍ଷେ, ଭଗବତମ୍ ବକ୍ତବ୍ୟରେ ଯୋଗଦେବାର ଗୁଣ ବିଷୟରେ ସୁଭ୍ରିତ, ବେଶ୍ୟାରେ ରହିବାକୁ ପସନ୍ଦ କରିଥିବାରୁ ଅନୁତାପ କରନ୍ତି | ଯେତେବେଳେ ସେମାନେ ଶେଷରେ ଭେଟନ୍ତି, ବଜ୍ରପାତ ଉଭୟଙ୍କୁ ଆଘାତ କରେ, ଏବଂ ସେମାନେ ମରନ୍ତି | ମୃତ୍ୟୁ ଦେବତାଙ୍କର ସେବକମାନେ ୟାମଡୁଟ୍ସ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଛନ୍ତି ଯେ ଟାଭ୍ରିଟ୍ ବାହ୍ୟରେ ଧାର୍ମିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ଜଡିତ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ମନ ସାଂସାରିକ ଇଚ୍ଛା ସହିତ ବ୍ୟସ୍ତ ଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ସୁବ୍ରିତଙ୍କ ମନ ବେଶ୍ୟାରେ ଶାରୀରିକ ଉପସ୍ଥିତି ସତ୍ତ୍ spiritual େ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜ୍ଞାନକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥିଲା। ଏହିପରି, ଟାଭ୍ରିତଙ୍କ ଅନୁପଯୁକ୍ତ ତ୍ୟାଗ ତାଙ୍କ ପତନ ଘଟାଇଲା |
ଏହି ବର୍ଣ୍ଣନା ପ୍ରକୃତ ତ୍ୟାଗର ମହତ୍ତ୍ illustr କୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରେ, ଯାହା କେବଳ ବାହ୍ୟ ବିଚ୍ଛିନ୍ନତା ନୁହେଁ ବରଂ ମନ ଏବଂ ବୁଦ୍ଧିର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଶୁଦ୍ଧତାକୁ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରେ |